Bản Pác Ngòi

Bản du lịch văn hoá Pác Ngòi, xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể là bản nhà sàn của đồng bào dân tộc Tày bên bờ sông Lèng sát với hồ Ba Bể. Bản có hơn 80 hộ dân với gần 400 nhân khẩu. Đặc biệt dân trong bản đều là người Tày. Thôn Pác Ngòi là một trong những thôn ít ỏi còn lưu giữ được những phong tục tập quán mang đậm bản sắc dân tộc Tày.

Bản Pác Ngòi hiện còn một số ngôi nhà sàn cổ, lợp ngói máng âm dương, kiểu dáng kiến trúc độc đáo. Người dân trong bản bao đời nay sinh sống bằng nghề trồng lúa, ngô ở các bãi bồi ven sông và đánh bắt cá tôm trên hồ Ba Bể. Hiện nay đa số các hộ dân trong bản đều tham gia các hoạt động kinh doanh dịch vụ phục vụ khách du lịch.

Đến với bản Pác Ngòi, du khách không chỉ được đắm mình trong cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp mà còn được khám phá, trải nghiệm những điều thú vị trong đời sống sinh hoạt của cộng đồng dân cư nơi đây. Những ngôi nhà sàn cổ có tuổi đời vài chục đến cả trăm năm năm luôn được giữ gìn và tôn tạo như một minh chứng cho nét văn hóa đặc trưng của người Tày. Nhà sàn của người Tày được dựng bằng bốn đến bảy hàng cột đỡ tạo thành hai khu vực rõ riệt. Phần bên trên sàn làm nơi tiếp khách, bếp đun và nơi ở, phần dưới gầm sàn là nơi cất giữ nông cụ và chuồng nuôi gia súc gia cầm. Thông thường mái nhà sàn có kết cấu hai mái  hoặc bốn mái được làm bằng lá rạ, lá cọ. Kiểu nhà sàn được lợp bằng ngói rất phổ biến ở Ba Bể. Vào trong nhà bên bếp lửa bập bùng là hình ảnh của những người dân bản địa đang ngồi quây quần trong những câu chuyện sinh hoạt hằng ngày

Cùng với việc chú trọng đầu tư cải tạo, mở rộng nhà sàn để đón khách, các hộ dân ở Pác Ngòi còn phục vụ du khách các món ẩm thực địa phương (dê nướng, thịt heo mọi gác bếp, thịt gà đồi, tép chua, cá nướng, cá chép hồ om măng chua, rau rớn, rau ngót rừng, rau bồ khai, xôi nếp nướng, rượu ngô…), giúp du khách trải nghiệm các công việc hàng ngày (chài lưới, mây tre đan, dệt thổ cẩm, làm các nhạc cụ truyền thống...), đưa khách lên rừng thăm bản người Dao, lái xuồng đưa khách tham quan thưởng ngoạn vẻ đẹp kỳ vĩ hồ Ba Bể... Bên cạnh đó, đội văn nghệ thôn Pác Ngòi cũng được thành lập để biểu diễn phục vụ khách các làn điệu dân ca, dân vũ truyền thống (hát then, hát sli, lượn, đàn tính, múa khèn). Mỗi năm, Pác Ngòi thu hút khá đông du khách, khoảng 5.500 khách du lịch nước ngoài và 500 khách nội địa với thời gian lưu trú từ 1 đến 3 đêm.

Có được thành quả trên là do ngay từ năm 2005, UBND tỉnh Bắc Kạn đã đầu tư kinh phí tôn tạo nhà sàn cổ, khôi phục nghề dệt thổ cẩm để giúp người dân thôn Pác Ngòi bảo tồn và phát huy nét văn hóa truyền thống. Đặc biệt, năm 2007, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Kạn đã triển khai dự án Bảo tồn và Phát triển làng văn hóa truyền thống bản Pác Ngòi. Thông qua dự án, Pác Ngòi đã được đầu tư xây dựng và mua sắm các trang thiết bị cho nhà văn hóa cộng đồng, bảo tồn cảnh quan môi trường sinh thái, tôn tạo các nhà sàn cổ…