Thung lũng Mai Châu

Từ Hà Nội đi 70km đến thị xã Hòa Bình, đi tiếp 60km nữa là đến Mai Châu. Ở chặng thứ là con dốc Cun dài 12km. Gọi là dốc nhưng con đường quanh co rất nguy hiểm, có lúc cứ lầm tưởng như ôtô đang đi vào một biển mây. Lên đến đỉnh dốc, khách du lịch qua đây lần đầu thường dừng lại ngắm cảnh. Đi tiếp đến đèo Thung Nhuối, từ trên đèo cao đã thấy thung lũng Vàng, huyện lỵ Mai Châu xinh đẹp hiện ra dưới tầm mắt, một thung lũng với màu xanh của ruộng đồng, những nếp nhà của một thị trấn xinh xắn.

Mai Châu được mệnh danh là thủ phủ của người Thái. Đến đó người ta thường vào thăm bản Lác bởi đây là một bản du lịch nổi tiếng, tiêu biểu cho mảnh đất và con người Mai Châu. Vào mùa du lịch, bản Lác luôn rộn ràng và vui như trẩy hội. Du khách đến Mai Châu không chỉ là những bạn trẻ, những gia đình người Việt mà còn thu hút rất đông du khách nước ngoài.

Tại đây, nhà sàn dựng theo hai bên đường. Nhà cao ráo khang trang, mái lợp lá gồi hoặc lá mây, mái nhà dốc, sàn nhà lát tre bương bóng lên màu khói hun. Sàn nhà cách mặt đất khoảng 1,5m bằng những cột gỗ chắc chắn. Khách đến nhà xin mời múc nước rửa chân trước khi bước lên cầu thang. Bếp đun ở giữa nhà. Nhà nào cũng có chõ đồ xôi cao lênh khênh kiểu miền núi và khung dệt vải thổ cẩm sợi thô, mầu sắc tươi đẹp. Các cửa sổ nhà sàn khá rộng để đón gió mát và cũng là nơi để chủ nhà treo các giò hoa phong lan, lồng chim cảnh, lan can được trang trí hoa văn, ở những cột nhà bằng gỗ thường dán nhiều đuôi cá. Nhà nào dán nhiều đuôi cá, chứng tỏ con trai trong nhà lao động giỏi. Mỗi nhà còn có 1 ao nuôi cá nho nhỏ (chừng 6 - 12,2m - sâu 1m nhưng rất nhiều cá), nước chảy vào ao được dẫn từ suối về. 

Một khung dệt vải thổ cẩm được đặt cạnh một ô cửa sổ, đây là nơi làm việc của cô con gái lớn. Người con trai hỏi vợ chỉ cần nhìn lên giá xếp chăn đệm gối sạch sẽ với những màu sắc hoa văn trang trí là biết được sự chăm chỉ và tài nữ công của người vợ tương lai. Còn cô gái, muốn biết về người con trai sắp làm chồng mình thì hãy nhìn lên các cột nhà, nếu thấy vô số vảy cá to, nhất là nhiều đuôi cá dán lên cột thì hãy yên tâm là người con trai trong nhà này lao động giỏi, bắt được nhiều cá.

Bạn là khách, sẽ được ông chủ nhà trải chiếu hoa mời ngồi, rồi bày ra giữa chiếu một vò rượu cần bằng nếp cẩm. Còn bà chủ nổi lửa đồ xôi trong cái chõ cao lênh khênh của người Thái. Nhìn qua cửa sổ bạn sẽ thấy ở dưới đất có một ao cá nhỏ hình vuông sát chân cột nhà, những con cá đang bơi lặn ăn mồi trong nước ao trong vắt. Ông chủ sẽ dành cho bạn quyền chỉ vào con cá nào, ông sẽ bắt đúng con đó cho vào nồi cháo cá. Đến thăm bản Lác và bản Pom Coọng dưới thung lũng, ta sẽ được chủ nhà tiếp đón nhiệt thành.

Dạo bộ quanh bản Lác, du khách có dịp tìm hiểu về đời sống sinh hoạt và nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái. Bên mỗi khung cửi dưới chân nhà sàn, luôn có bóng dáng người phụ nữ Thái đang miệt mài dệt nên những sản phẩm thổ cẩm với màu sắc sặc sỡ, hoa văn tinh xảo. Những sản phẩm độc đáo được nhiều du khách lựa chọn là vải thổ cẩm, khăn piêu, túi thơm, váy… Các chủ hàng cởi mở luôn sẵn sàng tư vấn cho du khách tìm được những sản phẩm phù hợp nhất.

Trong thung lũng Mai Châu, những cánh đồng lúa xanh mướt, những rặng cây trổ hoa bên cuộc sống bình dị của dân bản, họ làm nương, cuốc đất trồng rau hay gội đầu bên suối... Vào mùa xuân, Mai Châu như tràn ngập sắc màu của hoa mận trắng và hoa đào đỏ thắm, màu hoa thuần khiết vươn mình giữa thiên nhiên… Vào mùa hè, khung cảnh nơi đây được bao phủ bởi một màu xanh mơn mởn, đó là màu xanh của cây rừng, của cánh đồng lúa, cánh đồng ngô… Đặc biệt, vào khoảng cuối thu, đầu đông, Mai Châu hiện lên với vẻ đẹp trù phú, ấm no và rực rỡ sắc vàng… Những thửa ruộng bậc thang đang vào mùa lúa chín, vàng óng phủ kín trên khắp các sườn đồi, xen lẫn trong những khu nhà sàn đơn sơ của người dân tộc.