Hồ Đại Lải là một hồ nước nhân tạo nằm trên địa bàn Ngọc Thanh và Đồng Xuân của thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc, cách thủ đô Hà Nội 50 km về phía Bắc.

Thoạt tiên, hồ được khởi công đào từ năm 1959 với mục đích lấy nước tưới tiêu phục vụ nông nghiệp, đến năm 1963 cơ bản hoàn thành.

Hồ Đại Lải rộng tới 5,25 km² và các vùng phụ cận đồi núi, rừng cây có tổng diện tích khoảng 30 km². Giữa hồ có đảo chim rộng 3 ha. Với tổng dung tích 34,5 triệu m³ ở mức cốt tràn của đập là 23m, hồ cung cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp cho hơn 2.000 ha đất canh tác của huyện Bình Xuyên, thị xã Phúc Yên (tỉnh Vĩnh Phúc) và huyện Mê Linh, Sóc Sơn (Hà Nội); hồ có chức năng ngăn và xả lũ cho toàn bộ khu vực này.

Năm 1964, rừng được trồng ở khu vực Đại Lãi nhưng sau đó đã bị phá sạch. Mãi đến năm 1984, rừng mới được trồng lại và đến năm 1987, khu vực hồ được đưa vào khai thác du lịch. Hiện nay khu vực hồ là khu nghỉ dưỡng và du lịch xanh với hàng loạt khách sạn, nhà hàng, khu vui chơi giải trí bao quanh vùng hồ

Hoạt động du lịch:

Trước kia, vùng hồ Đại Lải là một thung lũng cằn cỗi nằm giữa dải núi Thằn Lằn và các quả đồi trọc. Mùa mưa lũ, nước ở các con suối chảy dồn về như thác, nhưng đồng thời lại rút đi rất nhanh, cuốn trôi theo phù sa màu mỡ, làm cho đồng ruộng bị xói mòn, đất đai bạc màu. Để có nước phục vụ tưới tiêu trong vùng, hồ Đại Lải đã được khởi công đào từ năm 1959 đến năm 1963 với diện tích mặt nước rộng 525ha, mực nước hồ vào mùa mưa có thể lên cao tới 21m. Tuy nhiên, mãi đến năm 1984, khi những mảng đồi trọc được phủ xanh, vùng hồ Đại Lải mới được đưa vào khai thác du lịch.

Thiên nhiên đã hào phóng ban tặng cho Đại Lải cảnh quan núi non, sông nước hữu tình. Phía bắc hồ là dãy núi Tam Đảo trùng điệp, xa xa là những cánh rừng xanh biếc ngút ngàn, xen lẫn những thung lũng tự nhiên, các triền đồi bát úp cùng các hẻm núi nhô ra tạo nên các eo và bán đảo hoang sơ. Những gò đồi áp sát triền núi được xâu chuỗi nối dài bởi những đập đất kiên cố tạo thành bức tường thành vững chắc giữ nước cho hồ. Sự kết hợp hài hòa giữa hồ và núi tạo nên một không gian khoáng đạt, tựa như bức tranh thủy mặc sống động, đầy sắc màu thiên nhiên.

Khu du lịch hồ Đại Lải có khí hậu ôn hòa, mát mẻ do được dãy Tam Đảo và các ngọn núi Cột Cờ, Mỏ Quạ, Thằn Lằn... che chắn. Nhiệt độ trung bình vào mùa hè ở đây chỉ khoảng 28,9⁰C, mùa đông khoảng 16,8⁰C, là điều kiện lý tưởng để du khách có những kỳ nghỉ dưỡng cuối tuần thư giãn, thoải mái.

Sau khi ngắm cảnh hồ Đại Lải, du khách chỉ mất 3 phút ngồi ca nô hoặc 10 phút ngồi thuyền để ra thăm đảo Ngọc nằm ở giữa hồ. Những du khách thích sự lãng mạn có thể chọn hình thức đạp vịt ra đảo, vừa tận hưởng cảm giác thư thái giữa mênh mông sông nước vừa có cơ hội khám phá nhiều cảnh quan kỳ thú xung quanh hồ. Đảo Ngọc trước đây mang tên “đảo Chim” bởi có hàng trăm loài chim từ khắp nơi về làm tổ. Hiện nay, đảo đã được quy hoạch thành một khu resort với nhiều hạng mục kiến trúc đa dạng và dịch vụ du lịch hấp dẫn như cắm trại, khu vui chơi trẻ em, nhà hàng, phòng hát karaoke... Đến đây, du khách sẽ có dịp hòa mình vào không gian tươi mát được tạo nên bởi những hàng thông, hàng tre vi vu trong gió, những hồ nước nhân tạo, những thảm cỏ xanh mướt cùng rất nhiều loài hoa đua nhau khoe sắc. Và sau hành trình khám phá vẻ đẹp thiên nhiên của hòn đảo xinh đẹp này, du khách có thể dừng chân vãn cảnh chùa Linh Thông nằm ngay trong khuôn viên đảo Ngọc để lắng mình vào cõi tâm linh thanh tịnh.