Đèo Lũng Lô

Hơn 200 ngày đêm quân và dân ta vừa mở đường, vừa bảo vệ và vận chuyển hàng nghìn tấn lương thực, quân trang, vũ khí đạn dược phục vụ chiến đấu đến nơi an toàn, đèo Lũng Lôđã trở thành con đường huyết mạch góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử.

Đèo Lũng Lô nằm trên Quốc lộ 37 (đường 379 cũ, nối Quốc lộ 32 với Quốc lộ 32B) tại ranh giới hai huyện Văn Chấn (Yên Bái) và Phù Yên (Sơn La), nằm về phía Đông Bắc và cách thị trấn Phù Yên33 km. Đèo dài 15 km, từ km 349 đến km 364, độ dốc 10%. Trong kháng chiến chống Thực dân Pháp, đèo Lũng Lô là một trong những con đường huyết mạch tiếp vận vũ khí đạn dược và lương thực phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ (13/3 - 7/5/1954) lững lẫy năm châu, chấn động địa cầu của quân và dân ta.

Là tuyến đường xung yếu, do vậy, Thực dân Pháp tập trung lực lượng không quân đánh phá ác liệt, cắt đứt giao thông, ngăn cản sự tiếp viện của hậu phương ra chiến trường. Theo thống kê, đoạn từ Yên Bái đến Phù Yên (Sơn La) địch đã ném xuống gần 12.000 quả bom các loại. Nơi bị máy bay địch đánh phá ác liệt nhất là bến đò Âu Lâu và đèo Lũng Lô. Hơn 200 ngày đêm- trên tuyến đường này không lúc nào im tiếng bom nổ. Các lực lượng cùng với nhân dân Thượng Bằng La không ngại khó khăn gian khổ ngày đêm chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Hàng trăm nghìn tấn quân lương, quân trang, vũ khí đạn dược, hàng nghìn con trâu, bò, lợn, hàng chục tấn rau quả các loại, được tập kết ở khu vực Thượng Bằng La chờ vượt đèo vào chiến dịch được bảo vệ an toàn.

Theo các Cựu Chiến Binh xã Thượng Bằng La chúng tôi ngược Lũng Lô để tìm hiểu về con đèo lịch sử. Hôm nay, đường lên dèo đã được trải nhựa và mở rộng nhiều nhưng Hang Thẩm Thoóng vẫn giữ nguyên vẻ hoang sơ như ngày ấy. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ hang vừa là nơi che chở cho cán bộ, bộ đội đi qua trú chân vừa là nơi cất giấu vũ khí, lương thực, thực phẩm. Trong hang vẫn còn nhiều những câu thơ được viết như để minh chứng cho một thời hào hùng.

Đây là hang Thương binh- nơi sơ cấp cứu cho những người bị thương khi  làm nhiệm vụ, xung quanh nơi đây vẫn còn nhiều ngôi mộ của những liệt sỹ vô danh. Vẫn còn đây một đồng chí thiếu tá - Đoàn trưởng đoàn văn công thuộc Tổng cục chính trị, trên đường đi phục vụ biểu diễn nghệ thuật bị địch phục kích và bị bắn trọng thương, do vết thương quá nặng đồng chí đã anh dũng hy sinh và được nhân dân mai táng cách của hang khoảng 50m.

Hôm nay, đèo Lũng Lô lại mang nhiệm vụ mới – nhiệm vụ phát triển kinh tế  địa phương. Hai bên đường người dân đã trồng nhiều ngô và cây lâm nghiệp.  Đảng bộ, chính quyền địa phương đã phát huy nội lực, tập trung thâm canh đồng ruộng, đưa cây trồng vật nuôi cho năng xuất chất lượng cao vào sản xuất, hàng năm nhân dân trồng mới hơn 20 ha chè giống mới; thu hái trên 3000 tấn chè búp tươi, trồng trên 50 ha cây lâm nghiệp xã hội; chăm sóc trên 1000 ha cây Điền Trúc lấy măng xuất khẩu. Đặc biệt xã đã sản xuất thành công cá Hồi và cá Tầm giống tạo công ăn việc làm cho hàng chục lao động địa phương.

Phát huy truyền thống của thế hệ cha anh, cán bộ và nhân dân các dân tộc xã Thượng Bằng La hôm nay đoàn kết, quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu của đại hội Đảng bộ xã đề ra, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, xứng đáng với xã anh hùng lực lượng vũ trang mà nhà nước phong tặng.