Hồ Thang Hen

Hồ Thang Hen là một hồ nước ngọt tại xã Quốc Toản, huyện Trà Lĩnh, tỉnh Cao Bằng, Việt Nam. Nó nằm ở độ cao trên 1000 mét so với mực nước biển, về phía Bắc thị xã Cao Bằng, cách cây số 34 trên đường từ thị xã Cao Bằng về huyện Trà Lĩnh khoảng 5-7 km.

Nằm ở vùng núi cao hơn 1.000m so với mực nước biển, quần thể hồ Thang Hen bao gồm 36 hồ nước ngọt tự nhiên, mỗi hồ cách nhau vài chục đến vài trăm mét. Các hồ có bờ ngăn riêng nhưng đều thông nhau bởi các hang ngầm dưới lòng đất. Quanh vùng hồ là một thung lũng rộng lớn, tiếp giáp giữa xã Quốc Toản (Trà Lĩnh) và xã Ngũ Lão (Hòa An). Những tên hồ được đặt theo tiếng địa phương có từ lâu đời, như: Thang Vạt, Nà Ma, Thang Loỏng, Thang Hoi... Trong đó, hồ Thang Hen lớn và đẹp nhất.

Hồ Thang Hen có dáng hình thoi, chiều rộng từ 100m - 300m, chiều dài từ 500m - 1.000m, độ sâu từ 10m - 40m, mực nước trong hồ quanh năm không cạn. Bao quanh hồ là những tán rừng già, trám trắng, trám đen, xen lẫn những mỏm đá tai mèo... tạo nên môi trường sinh thái đa dạng:

- Lòng hồ Thang Hen là nơi sinh sống của hơn 100 loài cá khác nhau, trong đó có một số loài quý hiếm như: cá cháy, cá nheo, anh vũ, bò râu, bống bớp... Cá ở đây lớn rất nhanh bởi chúng được sống trong môi trường trong lành, và có nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào.

- Rừng núi xung quanh hồ Thang Hen có hệ thực vật phong phú, với các loài cây gỗ quý hiếm như nghiến cổ thụ có tuổi thọ hằng trăm năm và nhiều giống hoa lan rừng đẹp mắt... Bên cạnh đó là những loài thú hoang dã như: khỉ vàng, gà gô, chim gáy rừng...

Độc đáo là, hàng ngày mực nước hồ có 2 đợt dâng lên và hạ xuống như thủy triều. Hay vào mùa lũ, khi các hồ khác chuyển màu đỏ lựng thì nước hồ Thang Hen vẫn xanh biếc. Đặc biệt nữa là vào khoảng tháng 9 - 10, có đêm nước hồ bị rút cạn chỉ trong vài giờ đồng hồ, rồi đầy lại sau đó. Khi hồ cạn, có thể trông thấy trên mặt bùn có các miệng hố, xung quanh là những thân cây xếp xoay như được xoắn hút xuống, đó chính là những cửa hang, suối ngầm bí ẩn.

Ngoài ra, phía đầu nguồn của hồ có hang Thang Hen, sâu chừng 200m, rộng khoảng 5 - 6m, thông thẳng lên đỉnh núi. Nước từ trong hang chảy ra suốt ngày đêm không dứt. Gần hồ Thang Hen là hồ Thăng Luông, giữa hồ nhô lên một quả núi trông ngoạn mục. Cách hồ 2 - 3km còn có một vài bản làng người Tày cư trú lâu đời.

Mặt hồ Thang Hen được ví như chiếc gương màu ngọc bích, nằm gọn gàng giữa những tán rừng phủ xanh triền núi, cảnh quan sơn thủy hữu tình, thơ mộng. Trông xa, dáng hồ còn tựa như một cái “đuôi ong” khổng lồ đúng như ý nghĩa của từ “Thang Hen” trong tiếng dân tộc Tày.