Lễ hội chọi dê trên cao nguyên đá Đồng Văn

Hội chọi dê là nét văn hóa đặc sắc chỉ có tại vùng cao nguyên đá Hà Giang. Vào ngày này, những con dê của đồng bào người Mông, Dao, Tày chăn thả trên khắp vùng cao nguyên đá trở thành nhân vật trung tâm với nhiều màn biểu diễn nóng bỏng. Lễ hội chọi dê thường được tổ chức vào mùa xuân, gắn liền với những lễ hội truyền thống như lễ Gầu Tào, lễ Lồng Tồng của người Mông…và thường được tổ chức ở các xã có truyền thống nuôi dê như xã Lũng Cú, Lũng Táo, Sính Lủng….

Hà Giang là nơi sinh sồng của cộng đồng 16 dân tộc với những nét văn hóa truyền thống vô cùng đa dạng. Lên Hà Giang thời gian này du khách sẽ được hòa mình vào không khí lễ hội chợ tình Khau vai độc nhất vô nhị và đặc biệt được tham gia vào hội chọi dê của cộng đồng các dân tộc vùng cao Mèo Vạc, nét văn hóa đặc sắc chỉ có tại vùng cao này. Đây là lễ hội truyền thống mang ý nghĩa tâm linh nhằm mang lại may mắn cho những người chăn nuôi trên vùng cao nguyên đá.

Trong lễ hội này, những con dê hàng ngày được đồng bào dân tộc chăn thả sẽ trở thành những đấu sĩ dũng mãnh với những pha chiến đấu nảy lửa chẳng kém những chú trâu chọi. Người dân chọn những con đực to, khỏe nhất để tham gia thi đấu. Ai cũng mong muốn chú dê của mình giảnh giải để may mắn cho một năm chăn thả. Sới chọi dê được tổ chức đơn giản trên một khu đất bằng phẳng trên sườn núi được giới hạn bởi hàng cọc tre, chăng dây thừng bao quanh khu vực thi đấu. Những chú dê được đánh số và sẵn sàng cho những trận chiến khốc liệt.

Để chuẩn bị cho giải đấu chủ dê đã phải chăm chút cho những con dê của mình suốt một năm, những con dê được chọn phải có tuổi đời 3 năm trở lên, thể lực tốt, thân hình lực lưỡng, có râu dài, sừng cao, giống tốt nhất và phải có nguồn gốc rõ ràng, sống tại địa phương và được các cán bộ thú y thẩm định kĩ lưỡng tuyệt đối không mang dịch bệnh. Từ đó, người dân sẽ chọn ra những con dê to khỏe và đẹp nhất làm con đầu đàn có vai trò bảo vệ đàn dê, duy trì nòi giống.

Tuy phải thi đấu dưới “sức ép” của hàng ngàn khán giả, các đấu sĩ dê vẫn không tỏ ra sợ hãi mà bản lĩnh thi triển những đòn thế của mình. Trực tiếp xem các đấu sĩ dê thi đấu mới cảm nhận sự thú vị, không hề thua kém chọi trâu, đấu ngựa, chọi gà. Trong các trận đấu, dê chọi cũng tung rất nhiều ngón đòn hiểm hóc nhắm vào đối phương, những đòn truyền thống thường được các đấu sĩ dê sử dụng là đòn hổ lao; đòn tung vó hổ vồ uy lực; đòn khóa sừng đối thủ…

Không giống như chọi trâu ở miền xuôi hay chọi bò, ngựa của các dân tộc khác, ở hội chọi dê, các trận đấu dù có căng thẳng, kéo dài đến mấy nhưng dê đều không hề bị thương. Điều đặc biệt tại lễ hội chọi dê Đồng Văn, dù thắng hay thua các chú dê đều không bị giết thịt mà trở về đàn tiếp tục sinh sống. Cũng chính nhờ đó, người dân sẽ có ý thức chăm sóc bảo vệ vật nuôi trong gia đình, phát hiện và bảo tồn nguồn gene dê quý để nhân rộng.

Lễ hội còn là điều kiện để người dân gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm nuôi dê, chăm sóc vật nuôi trong nhà, làm tăng thêm tình đoàn kết giữa con người với con người, giữa các dân tộc thiểu số với nhau. Vì vậy, lễ hội chọi dê luôn nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ các cấp chính quyền và bà con nhân dân.