Hội Thanh Đàm

Hội Thanh Đàm được tổ chức từ ngày 15 - 18/2 âm lịch hàng năm, tại làng Thanh Đàm, xã Nam Tân, huyện Nam Đàn. Hội được tổ chức nhằm suy tôn Thủy thần với phần Rước và thả hến độc đáo.

Đình Thanh Đàm cách thành phố Vinh 30 km về phía Tây Nam. Ngôi làng này gần sông Lam. Đình được xây dựng vào năm 1899 (mùa đông năm Kỷ Hợi) và hoàn thành cuối năm 1900. Đình ngoảnh mặt hướng Đông - Nam, theo các cụ cao tuổi trong làng cho biết, đó là hướng càn tốn. Đình Thanh Đàm thờ Đức Ông sông nước. Di tích nằm trong khuôn viên rộng 1 ha, phía trước có 2 cây cổ thụ cành lá xum xuê. Cổng đình có 2 cột quyết, trên có hai con nghê chầu lại, phía trong có 2 con voi, 2 ông tướng, có bức nghi môn, được đắp nổi hình hổ phù.

Đình Thanh Đàm có 5 gian, dài 21m, rộng 5m, 21 cột gỗ lim ròng, trong đó 12 cột cao 4,5m, cột thấp 3,2m. Trên nóc đình đắp nổi hình hương long triều nguyệt, 4 mái cong vút, tạo cho ngôi đình thêm uy nghi. Đình lợp ngói múi hài, phía trong mỗi cột gỗ có kê một chân đá tảng (đá xanh) được đẽo tạc công phu. Thợ làm đình là thợ mộc Thái Yên (2 tốp thợ). Nghệ thuật kiến trúc đình khá đẹp, trong đình có 10 kẻ, ở hai đầu hồi được khắc hình hoa lá, chim thú; 4 đầu rồng ở 2 vì giữa, hai vì phía nam có hình rồng ngậm ngọc, hai vì phía bắc rồng dương vi dữ tợn. Các cụ kể rằng 4 con rồng, do hai tốp thợ bí mật làm.

Ba hôm sau họ dựng lên các vì kèo, thì tốp thợ có chạm hình rồng ngậm ngọc thắng cuộc, được hội đồng bô lão thưởng 10 quan tiền đồng. Thầy Hiệu, người Diễn Châu được làng mời về lập đàn làm chay, cầu cho quốc thái dân an, làng xóm trù phú, yên vui. Thầy có bài thơ ca ngợi cảnh đẹp của ngôi Đình.

“Làng ta nay khí giời ôn đúc

Mạch đất vững vàng, hai mươi mẫu dân cư người đông cổ thịnh

Đình Kỳ Phúc năm gian chính chiện

Toạ đàn hương tốn chữ tràng sinh, trông thấy rõ ràng

Áng Minh đường quanh trước Sông Lam

Sóng bạc phau phau hơi gió thổi lặng tăm kình ngạc

Ngôi huyền vũ dựng sau núi Đụn

Mạo vàng choi chói bóng trăng soi tất khởi sài lang

Phong cảnh ấy giời còn tô vẽ

Gái lịch trai thanh nhiều người tuấn tú

Văn thang võ chức đủ cách giàu sang

Bậc kỳ anh da bọc tóc mồi

Chen vai cõi thọ nền xuân

Bộ quắc thước trông chừng cứng cỏi”.